آیا فیلتر روغن تاریخ انقضا دارد؟

در دنیای خودرو و نگهداری از آن، قطعات مختلف نقش حیاتی در عملکرد و طول عمر ماشین دارند. هر قطعه ‌ای، از موتور گرفته تا سیستم تعلیق، اهمیت خاص خود را دارد و مراقبت درست از آن ‌ها می ‌تواند از بروز مشکلات بزرگ جلوگیری کند. فیلتر روغن یکی از آن قطعاتی است که شاید در نگاه اول توجه زیادی به آن نشود، اما نقش کلیدی در سلامت موتور ایفا می‌کند. بسیاری از رانندگان به تعویض به موقع روغن موتور توجه دارند، اما نکات دیگری هم هست که باید مدنظر قرار گیرد. یکی از این موارد بحث حساس و کمتر شناخته ‌شده مربوط به «تاریخ انقضا فیلتر روغن» است. موضوعی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت و نکات مهمی را روشن خواهد کرد.

بیشتر بخوانید:

چرا روغن موتور کف میکند؟ علت و راه‌های پیشگیری از کف کردن روغن موتور

علت کم شدن روغن ترمز و راه ‌های جلوگیری از کاهش روغن ترمز

بهترین زمان تعویض روغن گیربکس (اتوماتیک و دستی)

رفع روغن‌ سوزی پراید بدون باز کردن موتور

عوارض زیاد بودن روغن موتور خودرو و نحوه تخلیه روغن موتور اضافی

روغن موتورهای مناسب برای انواع خودروهای داخلی

فیلتر روغن چیست؟

فیلتر روغن یکی از اجزای حیاتی و پرکاربرد در سیستم موتور خودرو است که نقش بسیار مهمی در محافظت از موتور و افزایش طول عمر آن ایفا می‌کند. به زبان ساده، فیلتر روغن قطعه ‌ای است که روغن موتور را از ذرات آلاینده، گرد و غبار، فلزات ریز حاصل از اصطکاک قطعات موتور و سایر آلودگی‌ ها پاک می‌کند. بدون وجود فیلتر، این ذرات می ‌توانند به سرعت باعث ساییدگی و آسیب جدی به اجزای داخلی موتور شوند.
عملکرد فیلتر روغن به این صورت است که وقتی روغن در موتور به گردش در می‌ آید، ابتدا وارد فیلتر می‌ شود و از میان یک رسانه یا لایه مخصوص عبور می‌کند که ذرات معلق را به خود جذب می‌کند. پس از عبور از فیلتر، روغن پاک و آماده برای روانکاری دوباره موتور می ‌شود. این فرآیند مداوم باعث می ‌شود که قطعات موتور کمتر در معرض سایش قرار بگیرند و عملکرد کلی خودرو بهینه بماند.
فیلترهای روغن انواع مختلفی دارند، از جمله فیلترهای کاغذی، فلزی و سینتتیک که هرکدام ویژگی‌ ها و کاربردهای مخصوص خود را دارند. با وجود اینکه فیلتر روغن یک قطعه نسبتاً کوچک و ساده به نظر می ‌رسد، اهمیت آن در نگهداری و محافظت از موتور غیر قابل انکار است. تعویض منظم فیلتر روغن، همراه با روغن موتور مناسب، یکی از ساده ‌ترین و مؤثرترین روش ‌ها برای افزایش طول عمر موتور و کاهش هزینه‌ های تعمیرات بزرگ است.

آیا فیلتر روغن تاریخ انقضا دارد؟

وقتی صحبت از قطعات مصرفی خودرو می ‌شود، معمولاً ذهن ما به سمت لوازمی مانند روغن موتور یا لنت ترمز می ‌رود که به ‌طور واضح عمر مصرف مشخصی دارند. اما در مورد فیلتر روغن، سؤال مهمی که مطرح می ‌شود این است که آیا این قطعه کوچک هم تاریخ انقضا دارد یا خیر. در واقع، فیلتر روغن مانند مواد غذایی دارای تاریخ انقضای چاپ ‌شده مشخصی نیست، اما این بدان معنا نیست که تا هر زمان قابل استفاده باشد.
فیلتر روغن از موادی مانند کاغذ فشرده، الیاف و فلز ساخته شده که به مرور زمان و در شرایط خاص ممکن است دچار افت کیفیت شوند. اگر فیلتر برای مدت طولانی در انبار بماند، رطوبت و تغییرات دما می ‌تواند باعث پوسیدگی یا زنگ‌ زدگی اجزای آن شود. همچنین پس از نصب روی خودرو، میزان کارکرد موتور، کیفیت روغن مصرفی و شرایط رانندگی، همگی در تعیین طول عمر واقعی فیلتر نقش دارند.
به طور خلاصه، می ‌توان گفت که فیلتر روغن عمر مفید دارد و بهتر است بیش از یک دوره زمانی مشخص نگهداری یا استفاده نشود. بنابراین حتی اگر خودرو کم‌ کارکرد باشد، تعویض به موقع فیلتر روغن اهمیت زیادی در سلامت موتور خواهد داشت.

عمر مفید فیلتر روغن چقدر است؟

عمر مفید فیلتر روغنبه عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی ‌توان برای همه خودروها یک عدد دقیق و ثابت ارائه داد. به طور کلی، بیشتر خودروسازان توصیه می‌کنند فیلتر روغن همزمان با تعویض روغن موتور تعویض شود. این بازه معمولاً بین 5000 تا 10 هزار کیلومتر یا هر 6 ماه تا یک سال (بسته به شرایط رانندگی و نوع خودرو) در نظر گرفته می‌ شود.
نکته مهم این است که فیلتر روغن به مرور زمان با ذرات فلزی، دوده و آلودگی ‌های موجود در روغن پر می ‌شود و توانایی خود را برای تصفیه از دست می‌ دهد. ادامه استفاده از فیلتر اشباع ‌شده می ‌تواند گردش روغن در موتور را مختل کند و در نتیجه به افزایش اصطکاک و کاهش عمر قطعات داخلی موتور منجر شود.

عوامل موثر بر عمر مفید فیلتر روغن:

در ادامه مهم ترین عوامل موثر بر عمر مفید فیلتر روغن را بررسی می کنیم.

• کیفیت روغن موتور

یکی از مهم ‌ترین عواملی که بر عمر مفید فیلتر روغن تأثیر می‌گذارد، کیفیت روغن مصرفی است. روغن ‌های بی‌کیفیت یا تقلبی معمولاً ناخالصی و ترکیبات نامناسب بیشتری دارند و همین موضوع باعث می ‌شود فیلتر زودتر پر شده و قدرت تصفیه خود را از دست بدهد. در مقابل، استفاده از روغن‌ های استاندارد و معتبر باعث می‌ شود فیلتر مدت بیشتری کارایی داشته باشد و دیرتر نیاز به تعویض پیدا کند.

• شرایط رانندگی

نوع رانندگی و شرایطی که خودرو در آن استفاده می‌ شود، نقش مستقیمی در عمر فیلتر روغن دارد. رانندگی در مسیرهای پر از گرد و غبار، جاده ‌های خاکی یا مناطق با آلودگی بالا می ‌تواند فیلتر را خیلی سریع ‌تر از حالت عادی فرسوده کند. همچنین رانندگی در ترافیک ‌های سنگین شهری باعث می ‌شود موتور بیشتر در حالت کارکرد بیهوده باشد و آلودگی بیشتری در روغن ایجاد گردد، در نتیجه فیلتر هم زودتر اشباع می‌ شود.

• سبک رانندگی

سبک رانندگی هر فرد نیز تأثیر قابل ‌توجهی بر عمر مفید فیلتر روغن دارد. رانندگانی که عادت به رانندگی پرشتاب، شتاب‌ گیری ‌های ناگهانی یا ترمزهای مداوم دارند، فشار بیشتری به موتور و روغن وارد می‌کنند. این فشارها باعث می‌ شود آلودگی بیشتری در روغن شکل بگیرد و فیلتر روغن زودتر از حالت عادی کارایی خود را از دست بدهد. رانندگی آرام و ملایم به ‌طور غیرمستقیم عمر فیلتر را افزایش می‌ دهد.

• نوع فیلتر روغن

فیلترهای روغن از نظر جنس و کیفیت ساخت متفاوت هستند. فیلترهای معمولی که از کاغذ فشرده ساخته می ‌شوند، عمر کمتری دارند و سریع ‌تر نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. در حالی که فیلترهای سینتتیک یا ترکیبی، ظرفیت بالاتری در جذب ذرات ریز دارند و معمولاً عمر طولانی‌ تری نسبت به فیلترهای ساده ارائه می‌ دهند. انتخاب فیلتر مناسب و باکیفیت نقش مهمی در حفظ سلامت موتور و افزایش عمر مفید آن دارد.

• شرایط آب ‌و هوایی

آب ‌و هوای محیطی که خودرو در آن کار می‌کند، بر عملکرد فیلتر روغن بی ‌تأثیر نیست. در مناطق خیلی سرد، روغن در شروع کار موتور غلیظ ‌تر است و فشار بیشتری بر فیلتر وارد می‌ شود. از طرف دیگر، در مناطق خیلی گرم، اکسید شدن سریع ‌تر روغن و افزایش تولید رسوبات باعث می‌ شود فیلتر زودتر پر شود. در مناطق دارای رطوبت بالا نیز احتمال زنگ ‌زدگی اجزای فلزی فیلتر بیشتر است.

• میزان کارکرد خودرو

طبیعی است که هرچه خودرو بیشتر کار کند، فیلتر روغن هم زودتر فرسوده می ‌شود. خودروهایی که روزانه مسافت زیادی طی می‌کنند یا دائماً در حال حرکت هستند، به فیلتر جدید در بازه ‌های کوتاه ‌تر نیاز دارند. در مقابل، خودروهای کم‌ کارکرد شاید دیرتر نیاز به تعویض فیلتر پیدا کنند، اما نباید بیش از یک سال از یک فیلتر استفاده شود، حتی اگر کیلومتر خودرو کم باشد.

• نگهداری و سرویس منظم

آخرین و شاید مهم ‌ترین عامل، توجه به سرویس ‌های دوره‌ ای و نگهداری درست خودرو است. بسیاری از رانندگان به دلیل صرفه ‌جویی در هزینه، تعویض فیلتر روغن را به تأخیر می ‌اندازند، در حالی که این کار می ‌تواند آسیب ‌های جدی و پرهزینه به موتور وارد کند. اگر فیلتر به‌ موقع تعویض نشود، علاوه بر کاهش عمر مفید موتور، حتی ممکن است باعث سوختن یاتاقان‌ ها یا افت شدید قدرت موتور شود.

بیشتر بدانید:

ضد یخ خودرو چیست و علائم زمان تعویض آن

انتخاب روغن موتور مناسب هر فصل

3 روش برای تشخیص روغن سوزی خودرو و علل آن

نشانه های فرسودگی فیلتر روغن:

مهم ترین عوامل فرسودگی فیلتر روغن که هشدار می دهند زمان تعویض فیلتر فرا رسیده به شرح زیر هستند.

• کاهش قدرت موتور
  یکی از اولین نشانه ‌های فرسودگی فیلتر روغن، کاهش محسوس قدرت موتور است. وقتی فیلتر به دلیل تجمع رسوبات و آلودگی مسدود شود، جریان روغن به درستی در موتور گردش نمی‌کند. در نتیجه اصطکاک بین قطعات افزایش یافته و موتور نمی ‌تواند با راندمان مطلوب کار کند.
• افزایش صدای غیرعادی موتور
  اگر فیلتر روغن نتواند روغن کافی و تمیز را به بخش‌ های مختلف موتور برساند، ممکن است صداهای غیرعادی مانند تق ‌تق یا کوبش از موتور شنیده شود. این صداها به دلیل تماس مستقیم قطعات فلزی بدون روانکاری مناسب ایجاد می ‌شوند.
• بالا رفتن دمای موتور
  روغن نقش مهمی در کاهش اصطکاک و خنک‌ سازی موتور دارد. وقتی فیلتر روغن اشباع یا خراب شده باشد، روغن به‌ خوبی جریان پیدا نمی‌کند و این موضوع باعث افزایش بیش از حد دمای موتور خواهد شد. بالا رفتن دما یکی از علائم هشداردهنده جدی است.
• تغییر رنگ و کیفیت روغن
  در صورتی که فیلتر عملکرد مناسبی نداشته باشد، روغن سریع ‌تر آلوده می‌ شود. اگر هنگام بررسی سطح روغن متوجه شدید که رنگ آن خیلی تیره ‌تر از حالت عادی است یا بوی سوختگی می ‌دهد، این می ‌تواند نشانه فرسودگی فیلتر باشد.
• چراغ هشدار روغن روی داشبورد()
  یکی از نشانه ‌های واضح پایان عمر فیلتر روغن روشن شدن چراغ هشدار روغن در صفحه کیلومتر است. این چراغ می ‌تواند نشان‌ دهنده فشار نامناسب روغن باشد که اغلب به دلیل گرفتگی فیلتر رخ می‌ دهد.
• کاهش بازدهی مصرف سوخت
  زمانی که موتور به ‌دلیل کمبود جریان روغن بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد، مصرف سوخت نیز افزایش پیدا می‌کند. بنابراین افت راندمان سوخت می‌ تواند نشانه ‌ای غیرمستقیم از فرسودگی فیلتر روغن باشد.

جمع بندی:

فیلتر روغن در صورتی که در خودرو نصب باشد بعد از ۶ ماه باید به صورت کامل تعویض گردد و در صورتی که استفاده نشده است پس از دو سال از تاریخ تولید، دیگر خاصیت اولیه را ندارد. نکته قابل توجه این است که بعضی از افراد با هر بار تعویض روغن، فیلتر روغن خود را تعویض نمی کنند و هر دو بار یکبار یا هر سه بار یکبار، فیلتر روغن را تعویض می کنند و برخی از آنها مشغول شستن فیلتر روغن با مایعاتی مانند گازوئیل می گردد که حتی همان گازوئیل هم باعث میشود که کاغذ موجود در فیلتر روغن در کل خاصیت خود را از دست دهد.