دلیل روشن شدن چراغ چک بعد از تعویض روغن

گاهی پیش می آید که پس از تعویض روغن موتور، ناگهان چراغ چک موتور روشن می شود. این موضوع گاهی باعث نگرانی خاطر رانندگان می شود. در نگاه اول ممکن است این طور فکر کنیم که شاید مشکلی در موتور خودرو به وجود آمده و یا مکانیک، خودرو را به درستی سرویس نکرده است. اما در اکثر اوقات علت این اتفاق یک موضوع ساده است. آگاهی از علت روشن شدن چراغ چک پس از تعویض روغن، به شما کمک می کند تا بدون نگرانی و هزینه های اضافی بتوانید مشکل را برطرف کرده و از خودرو به درستی نگهداری کنید. در این مطلب به صورت مفصل توضیح خواهیم داد که چرا پس از تعویض روغن، چراغ چک روشن می شود و با ارائه راه حل های ساده شما را برای رفع این مشکل راهنمایی خواهیم کرد.

چراغ چک خودرو چیست و نشان دهنده چه خطایی است؟

یکی از مهم ترین نشانگرهای هشداردهنده در خودروها، چراغ چک موتور است که به راننده اطلاع می دهد سیستم موتور نیاز به بررسی دارد. زمانی که این چراغ روی صفحه کیلومتر روشن می شود، یعنی یکی از حسگرها و یا بخش های فنی خودرو، پیامی غیر عادی به واحد کنترل الکترونیکی (ECU)، ارسال کرده است. اما؛  وظیفه ECU چیست؟ 

ECU تمام مراحل عملکرد موتور، از احتراق تا میزان مصرف سوخت را کنترل می کند. بنابراین روشن شدن چراغ چک، لزوما به معنای وجود خرابی نیست. اما علامتی است که باید آن را جدی گرفت. زمانی که چراغ چک بعد از تعویض روغن موتور روشن می شود، در واقع سیستم خودرو متوجه تغییری در بخش روانکاری یا فیلترها شده است. 
گاهی ممکن است سطح روغن درست تنظیم نشده باشد، سنسور فشار روغن دچار خطا شده یا ECU هنوز اطلاعات قبلی را ذخیره دارد. حتی یک فیلتر روغن نامناسب یا نصب نادرست آن  هم می توانند عاملی برای روشن شدن این نشانگر هشدار باشند. به عبارت ساده، روشن شدن چراغ چک پس از تعویض روغن یعنی باید مطمئن شویم همه چیز به درست انجام شده است. باید همه جزئیات، از نوع و مقدار روغن تا فیلتر و عملکرد سنسورها بررسی شوند. این چراغ هشدار به شما کمک می کند تا پیش از بروز آسیب جدی در موتور، متوجه مشکل شده و آن را سریعا برطرف کنید. 

علتهای اصلی روشن شدن چراغ چک بعد از تعویض روغن:

همانطور که می دانید، روشن شدن چراغ چک بلافاصله پس از تعویض روغن، پدیده ‌ای رایج است که می ‌تواند از چند عامل ساده تا یک خطای فنی در سیستم موتور ناشی شود. در ادامه همه‌ دلایل اصلی این اتفاق را بررسی کرده و راه حلی ساده برای هر مورد ارائه می کنیم.

1) خطای سنسور فشار روغن

یکی از اولین دلایل روشن شدن چراغ چک، خرابی یا خطای موقت در سنسور فشار روغن است. این حسگر میزان فشار روغن در موتور را اندازه می ‌گیرد و اطلاعات را به ECU ارسال می‌ کند. اگر هنگام تعویض روغن، سنسور ضربه بخورد، روغن به سوکت آن نشت کرده باشد یا سوکت به ‌درستی جا نخورده باشد، ECU پیام خطا دریافت می‌ کند و چراغ چک روشن می ‌شود. گاهی هم پس از تعویض روغن، سنسور با هوای محبوس در مسیر رو به ‌رو می ‌شود و به ‌طور موقت فشار اشتباه را نشان می‌ دهد. در این حالت، معمولاً پس از چند دقیقه کار کردن موتور، چراغ خاموش خواهد شد.  

استفاده از روغن نامناسب  

انتخاب نادرست نوع یا گرانروی روغن یکی از دلایل شایع روشن شدن این چراغ بعد از سرویس است. هر موتور با توجه به طراحی خود، به روغنی با ویسکوزیته خاص نیاز دارد. اگر روغن غلیظ ‌تر یا رقیق ‌تر از حد توصیه‌ شده استفاده شود، سنسور فشار یا سیستم روانکاری واکنش غیر طبیعی نشان می ‌دهد و چراغ چک را فعال می‌کند. همچنین ترکیب دو نوع روغن مختلف در صورتی ‌که از نظر افزودنی ‌ها با هم متفاوت باشند، ممکن است باعث ایجاد رسوبات و خطا در گردش روغن شود.  

2) تعویض نکردن فیلتر روغن  

گاهی کاربران فقط روغن را تعویض کرده و مجددا از فیلتر قبلی استفاده می‌کنند. این کار اشتباه است. فیلتر روغن کهنه ممکن است مسدود شده و جریان روغن را کاهش دهد. در نتیجه، فشار در مدار روغن افت پیدا می‌کند و ECU این وضعیت را خطرناک تشخیص می ‌دهد. فیلتر روغن جدید علاوه بر تصفیه بهتر، به حفظ فشار مناسب در مدار کمک می‌کند. پس همیشه باید با هر بار تعویض روغن، فیلتر نیز تعویض شود تا چراغ چک به خاطر افت فشار فعال نشود.  

3) باقی ماندن هوای اضافی در مسیر روغن  

در بعضی خودروها، پس از تخلیه کامل روغن، مقداری هوا در مسیر پمپ و فیلتر باقی می ‌ماند. وقتی روغن جدید اضافه می ‌شود، چند ثانیه طول می‌کشد تا سیستم روغن به حالت پایدار برسد. در این فاصله، ECU ممکن است کاهش لحظه ‌ای فشار را تشخیص دهد و چراغ چک را روشن کند. برای جلوگیری از این مشکل، باید چند ثانیه پس از روشن کردن خودرو در جا صبر کرد تا روغن به تمام بخش‌ ها برسد. در خودروهای جدید، معمولاً پس از چند کیلومتر حرکت، چراغ به ‌صورت خودکار خاموش می ‌شود.  

4) ریست نشدن ECU یا خطای موقتی در سیستم الکترونیکی  

در برخی خودروها، پس از هر عمل سرویس مثل تعویض روغن یا فیلتر، لازم است ECU ریست یا به ‌روزرسانی شود. اگر این کار انجام نشود، رایانه خودرو همچنان داده ‌های قدیمی مربوط به وضعیت روغن را ذخیره دارد و تصور می‌کند هنوز روغن کهنه در مدار است. این باعث روشن شدن چراغ چک یا چراغ سرویس موتور می ‌شود.  
رفع آن ساده است. با دستگاه دیاگ یا با روش دستی (مثل فشردن ترکیب کلیدها در خودروهای خاص) می ‌توان سیستم را ریست کرد تا خطا پاک شود.  

5) آلودگی یا شل شدن سوکت‌ ها و کابل ‌ها  

در هنگام تعویض روغن، مکانیک معمولاً در محیطی کار می‌کند که روغن، گرد و غبار یا رطوبت ممکن است به اتصالات الکتریکی نفوذ کند. شل شدن یا آلودگی سوکت‌ ها مخصوصاً سوکت سنسور فشار روغن یا فیلتر، باعث ارسال داده نادرست به ECU می ‌شود. اگر چراغ چک درست بعد از سرویس روشن شد، بهتر است اتصال سوکت ‌ها و سیم‌ ها بررسی و در صورت لزوم تمیز و محکم شوند.  

6) نشتی روغن از فیلتر یا درپوش کارتل  

اگر فیلتر روغن به ‌درستی بسته نشود یا واشر آن نو نباشد، ممکن است مقدار کمی روغن نشت کند. این نشتی معمولاً فشار مدار را کاهش می ‌دهد و سنسور فشار روغن آن را ثبت می‌کند. همین اتفاق در صورت سفت نکردن کامل درپوش کارتل روغن نیز رخ می‌ دهد. هرچند در ظاهر مقدار نشتی ناچیز به ‌نظر برسد، ولی ECU حتی کوچک ‌ترین افت فشار را تشخیص داده و هشدار می‌ دهد.  

7) پر یا خالی بودن بیش از حد روغن  

مقدار زیاد یا کم روغن هردو می ‌تواند باعث روشن شدن چراغ چک شود. روغن زیاد به‌ دلیل افزایش فشار داخلی، به سنسور فشار و حتی واشرها آسیب می ‌زند، در حالی که کم بودن سطح روغن باعث گردش ناکافی و اصطکاک زیاد در موتور می‌ شود. بنابراین همیشه باید سطح روغن بین علامت Min و Max روی میله اندازه ‌گیری باقی بماند و پس از سرویس کنترل شود.  

8) استفاده از قطعات بی ‌کیفیت  

گاهی مشکل فقط از کیفیت پایین قطعات مصرفی است. فیلترهای روغن تقلبی یا بی‌کیفیت فاقد سوپاپ اطمینان استاندارد هستند و باعث کاهش فشار جریان می ‌شوند. همچنین برخی سنسورهای متفرقه داده‌ های نادرست ارسال می‌کنند و موجب روشن شدن چراغ چک می‌ شوند. استفاده از قطعات اصلی و استاندارد، بهترین راه برای جلوگیری از این نوع خطاهاست.  

9) آلودگی مسیر روغن یا گرفتگی داخلی موتور  

در موتورهایی که مدت ها روغن تعویض نشده، رسوبات و لجن روغن قدیمی می‌ تواند مجاری باریک روغن را مسدود کند. بعد از تعویض روغن، این رسوبات به حرکت درمی ‌آیند و گاهی برای لحظاتی جریان روغن را مختل می‌کنند. سنسور فشار کاهش لحظه ‌ای را شناسایی کرده و چراغ چک را روشن می‌کند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است قبل از سرویس کامل، از مکمل‌ های تمیزکننده‌ مخصوص سیستم روغن استفاده شود تا مسیرها پاک‌ سازی شوند.  

10) خرابی سوپاپ اطمینان پمپ روغن  

در برخی موارد، پمپ روغن به ‌دلیل خرابی سوپاپ اطمینان یا رسوب داخل آن قادر به تنظیم فشار نیست. این موضوع منجر به نوسان فشار در مدار و واکنش ECU با چراغ هشدار می شود. این مشکل معمولاً در خودروهای با کارکرد بالا دیده می‌ شود و با سرویس پمپ یا تعویض آن رفع می گردد.  

11) خطای ترکیبی و اتفاقی ECU  

گاهی هیچ مشکل واقعی در سیستم وجود ندارد و روشن شدن چراغ چک صرفاً به‌ خاطر یک خطای تصادفی نرم ‌افزاری ECU است. در این مواقع معمولاً با قطع و وصل باتری یا پاک کردن حافظه خطا، مشکل برطرف می‌ شود. البته اگر چراغ چک بعد از چند ساعت خاموش نشود، باید خودرو به دستگاه دیاگ متصل شده تا کد خطا مشخص گردد. این دلایل، رایج ‌ترین عوامل روشن شدن چراغ چک بعد از تعویض روغن هستند و در مجموع بخش عمده خطاهای پس از سرویس را مشخص می کنند.

چطور چراغ چک را بعد از تعویض روغن خاموش کنیم؟

روشن ماندن چراغ چک بعد از تعویض روغن معمولاً به دلیل خطای موقتی در سیستم الکترونیکی خودرو یا تنظیم نشدن ECU است. در بیشتر مواقع می‌ توان این چراغ را بدون مراجعه به مکانیک و تنها با چند مرحله ساده خاموش کرد. در ادامه، روش ‌های کاربردی را برای خاموش کردن چراغ چک بررسی می کنیم.

1. بررسی اولیه قبل از اقدام به خاموش کردن

قبل از هر کاری، باید مطمئن شوید سطح و نوع روغن درست است، فیلتر محکم بسته شده و نشتی روغن وجود ندارد. اگر هرکدام از این موارد ایراد داشته باشد، خاموش کردن دستی فایده‌ ای ندارد و چراغ دوباره روشن می ‌شود.

2. استفاده از روش دستی (بدون دستگاه دیاگ)

در بسیاری از خودروها می ‌توان چراغ چک را تنها با خاموش و روشن کردن ‌های دقیق موتور ریست کرد:

1. سوییچ را در حالت روشن (ON) قرار دهید، اما موتور را استارت نزنید.
2. حدود 10 ثانیه صبر کنید تا عقربه ‌ها و چراغ‌ ها فعال شوند.
3. کلید سوییچ را روی حالت خاموش (OFF) ببرید.
4. این عمل را سه بار پشت سر هم تکرار کنید.
5. سپس خودرو را استارت بزنید. اگر علت، خطای موقت بوده باشد، چراغ چک خاموش می‌ شود.

این روش در خودروهای ایرانی مثل پژو 206، سمند و پراید معمولاً جواب می ‌دهد و نیازی به مراجعه به مکانیک ندارد.

3. ریست از طریق قطع باتری

اگر روش قبل مؤثر نبود، می ‌توانید با قطع برق سیستم، ECU را وادار به ریست کنید.

• ابتدا خودرو را خاموش کنید و سوییچ را خارج نمایید.
• قطب منفی باتری را با آچار باز کرده و جدا کنید.
• حدود 10 تا 15 دقیقه صبر کنید تا حافظه موقت ECU پاک شود.
• مجدداً قطب را وصل کرده و سوییچ را ببندید.
• خودرو را روشن کنید. در بسیاری از خودروها، چراغ چک پس از چند لحظه خاموش می‌ شود.

توجه داشته باشید که با این روش ممکن است تنظیمات ساعت یا سیستم صوتی پاک شود، پس بهتر است آن ‌ها را یادداشت کنید.

4. استفاده از دکمه ریست سرویس (در برخی مدل ‌ها)

در خودروهای جدیدتر، مخصوصاً مدل‌ های خارجی یا مونتاژی، دکمه مخصوصی برای ریست چراغ سرویس یا چک موتور وجود دارد؛ معمولاً این دکمه روی صفحه کیلومتر یا کنار فرمان قرار دارد.

• سوییچ را روشن کنید.
• دکمه Trip یا Reset را چند ثانیه نگه دارید تا پیامی مثل Oil Reset یا Service Reset ظاهر شود.
• زمانی که چراغ چشمک ‌زن متوقف شد، ریست انجام شده و چراغ چک خاموش می ‌شود.

دفترچه خودروی خود را بررسی کنید تا محل دقیق و روش انجام آن را بیابید.

5. ریست با دستگاه دیاگ

اگر با هیچ ‌یک از روش‌ های بالا چراغ خاموش نشد، ممکن است کد خطا در حافظه ECU باقی مانده باشد. در این حالت باید از دستگاه دیاگ (عیب ‌یاب) استفاده شود.

1. دستگاه دیاگ را به سوکت OBD خودرو متصل کنید.
2. وارد بخش “Engine Control Unit” شوید.
3. گزینه “Clear Fault Codes” یا “Erase DTC” را انتخاب کنید.
4. سیستم خطا را پاک کرده و نهایتا چراغ چک خاموش می ‌شود.
   این روش دقیق‌ ترین و ایمن ‌ترین راه حذف خطای چراغ چک است، چون تمام خطاهای نرم ‌افزاری در حافظه ECU پاک می‌ گردد.

6. حرکت کوتاه پس از ریست

در پایان، خودرو را روشن کرده و چند دقیقه درجا کار کنید، سپس چند کیلومتر رانندگی کنید تا سیستم الکترونیکی دوباره اطلاعات جدید را ثبت کند. اگر چراغ چک دوباره روشن نشد، یعنی خطا کاملاً برطرف شده است.